Złota wolność
Historycznym tłem powieści są dzieje Rzeczypospolitej w kluczowym dla jej dalszych losów okresie, gdy na obliczu środkowoeuropejskiej potęgi z początków XVII wieku widać już rysy, które niebawem będą skutkowały rozpadem z takim trudem budowanych więzi narodowych. Na kanwie rzeczywistych wydarzeń za panowania króla Zygmunta III Wazy, takich jak rokosz Zebrzydowskiego, wojna o Inflanty, bitwy pod Kircholmem i Kałuszynem, rozprzestrzenienie się reformacji, a zwłaszcza antytrynitarnej wspólnoty arian, Zofia Kossak kreśli losy fikcyjnych postaci, dwóch braci Piotra i Sebastiana Pielszów, przydając fabule nieco bardziej ludzkiego oblicza i umożliwiając czytelnikowi głębsze wczucie się w atmosferę epoki. Temu wczuciu się służy też z pewnością archaizowany język powieści, która, tak jak inne tej autorki, pełna jest plastycznych opisów przyrody, błyskotliwych dialogów, a także historiozoficznych i teologicznych rozważań.
