Wolność stanowi wartość najwyższą. Jest fundamentem istnienia gwarantującym zachowanie godności i człowieczeństwa. Z myślą o jej odzyskaniu i ocaleniu dla przyszłych pokoleń Powstańcy warszawscy 1 sierpnia 1944 roku chwycili za broń. Nie chcieli otrzymać wolności w podarunku, by wraz z „prezentem" nie narzucono im warunków sprzecznych z interesami państwa i narodu. Jan Stanisław Jankowski powiedział: „Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać". Słowa te są kwintesencję czynu zbrojnego warszawiaków i hasłem przewodnim książki.
Publikacja powstała w oparciu o nieznane dokumenty, relacje i wywiady przeprowadzone przez autorkę. Stanowi swoiste kompendium wiedzy przygotowujące do dyskusji „Bić się czy nie bić", tak aktualnej w obliczu toczącej się w Ukrainie wojny. Powstańcy warszawscy wielokrotnie przekonali się w sposób wyjątkowo dramatyczny i brutalny, że o wolność należy dbać, bo nie jest nam dana raz na zawsze. Przypominają nam o tym słowa Aliny Janowskiej, Haliny Paszkowskiej, Anny Swierczewskiej-Jakubowskiej, Danuty Szaflarskiej, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Romana Bratnego, Juliusza Kuleszy, Andrzeja Romockiego.
Ci wyjątkowi ludzie opowiadają o militarnych, politycznych i psychologiczno-socjologicznych aspektach Powstania Warszawskiego; o charakterze narodowym Polaków; o alternatywnych scenariuszach zdarzeń, ale także o tematach trudnych i kontrowersyjnych. Pomagają odpowiedzieć na pytanie, jaką lekcję przynosi nam dziś Powstanie Warszawskie. Przypominają, że ten, kto nie zna historii, skazany jest na jej powtarzanie.
