W pracy zgromadzono szkice o charakterze analitycznym i interpretacyjnym, poświęcone wybranym utworom polskim XX i XXI wieku. W pierwszej części tomu przedstawiono istotne tradycje dla prozy minionego stulecia (romantyczną, sienkiewiczowską, kresową), ale także zaproponowano nowe spojrzenie na twórczość Zofii Kossak-Szczuckiej i Stanisława Vincenza. Druga grupa tekstów wprowadza refleksję na temat bardzo popularnych twórców wieku XX, ale z perspektywy znacznie mniej znanych obszarów ich działalności (proza Andrzeja Bursy - "Zabicie ciotki", "lektury" Ryszarda Kapuścińskiego - fascynacja Herodotem, Conradem i Malinowskim, rozmowy z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim). W kolejnej części omówiona została kontynuacja twórczości Piotra Wojciechowskiego ("Próba listopada"), Bronisława Świderskiego ("Asystent śmierci"), Mariana Pankowskiego ("Była Żydówka, nie ma Żydówki"). W zakończeniu przedstawiono próby oglądu literatury z punktu widzenia antropologii kultury, stawiającej pytania o koncepcję człowieka i sposób jej prezentacji w prozie, na przykładzie interpretacji autobiograficznego pisarstwa Edwarda Balcerzana (przede wszystkim książki "Zuchwalstwa samoświadomości") i wybranych powieści historycznych, które łączą podobne wątki z przeszłości (tajemnicze życie Katarzyny Radziejowskiej i jej wpływ na historię). Publikacja jest adresowana do szerokiego grona osób zainteresowanych literaturą polską: literaturoznawców, historyków, antropologów, nauczycieli, studentów, uczniów szkół średnich oraz wszystkich chcących zgłębić wiedzę na wskazane tematy.
