Między Bogiem a Hitlerem. Kapelani wojskowi w służbie nazizmu

Gott mit uns - Bóg z nami?

Tysiąc chrześcijańskich kapelanów wojskowych w szeregach Wehrmachtu było świadkami i współuczestnikami zbrodni hitlerowskich Niemiec. Swoim autorytetem legitymizowali wojenne okrucieństwo, a religijną narracją wspierali ideologię Trzeciej Rzeszy od dojścia Hitlera do władzy po jego klęskę.

Doris L. Bergen, wykorzystując bogaty materiał źródłowy - prywatną korespondencję, archiwalne zdjęcia, dokumenty wojskowe, relacje ocalałych osób - rekonstruuje system, którego ważną częścią było duchowieństwo. Prezentuje wnikliwe studium moralnej dwuznaczności postaw protestanckich i katolickich kapelanów, którzy czasami z zapałem, nieraz niechętnie, mimo to niemal zawsze lojalnie służyli sprawie.

Między Bogiem a Hitlerem to nie tylko opowieść o uwikłaniu religii w nazizm, lecz także uniwersalna refleksja o tym, jak instytucje wiary mogą zostać wykorzystane do usprawiedliwiania najcięższych zbrodni przeciwko ludzkości.

Poruszające świadectwo tego, jak obojętność i strach utorowały drogę do moralnej kapitulacji. Doris L. Bergen szczegółowo analizuje przyczyny milczenia, bierności i duchowego oportunizmu kapelanów wojskowych w służbie totalitarnej machiny wojennej. Ich historia przypomina, że konformizm nigdy nie może być alternatywą dla obrony fundamentalnych wartości.

dr MATEUSZ ŁABUZ, portal warhist.pl

Wciągająca i znakomicie napisana książka Między Bogiem a Hitlerem pozwala czytelnikowi zanurzyć się w historii, aby za chwilę zadać mu bezwzględny cios, opisując rolę, jaką kapelani Wehrmachtu odgrywali na froncie. Obszerna i niesamowicie drobiazgowa analiza dostarcza nowego, istotnego spojrzenia na funkcjonowanie nazizmu.

profesor BELINDA J. DAVIS, autorka książki Home Fires Burning: Food, Politics, and Everyday Life in World War I Berlin

Ta książka jest dziełem niezwykłym. Bergen prowadzi nas przez historię jednego z najtrudniejszych wątków Holokaustu, dając nam do ręki przewodnik wzbogacający etycznie i kompletny pod względem historycznym.

profesor NICHOLAS STARGARDT, autor książki Wojna Niemców. Naród pod bronią 1939-1945

Mocna i zarazem wnikliwa praca uznanej historyczki. Bergen opisuje, jak kapelani wojskowi stali się moralną podporą reżimu nazistowskiego. Służenie Bogu i Hitlerowi okazało się dla nich trudnym polem bitwy, a wierność Führerowi przyćmiła zasady wiary i sumienia.

profesor EDWARD B. WESTERMANN, autor książki Drunk on Genocide: Alcohol and Mass Murder in Nazi Germany

Doris L. Bergen jest profesorką z zakresu badań nad Zagładą na Uniwersytecie w Toronto, wykłada gościnnie w USA, Niemczech, Polsce, Bośni i Kosowie. Jej badania koncentrują się na zagadnieniach religii, płci kulturowej i etniczności w dobie Zagłady i II wojny światowej oraz porównawczo w innych przypadkach skrajnego okrucieństwa. Jest autorką wielu książek, w tym Wojna i ludobójstwo. Krótka historia Holokaustu (2011). Książka Między Bogiem a Hitlerem otrzymała nagrodę The Yad Vashem International Book Prize for Holocaust Research (2024).