Materiały źródłowe do działalności norweskich...

Norwegia od lat była i nadal jest potęgą w dziedzinie żeglugi morskiej. Głównym czynnikiem, który wywarł zasadniczy wpływ na morski charakter Norwegii jest specyficzne położenie oraz ukształtowanie tego kraju oblanego z trzech stron morzem, z ponad 21 tys. km linii brzegowej1. Do rozwijania żeglugi morskiej zachęcały Norwegów wysokie góry i wąskie doliny, które nie sprzyjały wewnętrznemu transportowi. Brak przypływów morskich skłaniał do zakładania portów z głęboką wodą, zaś licznie rozsiane wyspy szerowe do uprawiania żeglugi kabotażowej. Wymienione warunki geograficzne sprawiły, że ponad 50% norweskiej populacji żyło i żyje nadal na wybrzeżu, bądź na małych przybrzeżnych wyspach. Znaczenie morza w dziejach Norwegii, jak również norweskiej floty handlowej, szczególnie widoczne jest w najnowszej historii. Państwo to odzyskawszy w 1905 roku niepodległość zadbało jednocześnie o obsadzenie sieci placówek konsularnych własnymi urzędnikami, usprawniając w ten sposób działalność norweskiej żeglugi morskiej, a także handlu morskiego. Dodajmy, że w latach 19051939 w 18 rządach Norwegii urzędy premiera pełniło trzech armatorów, przy czym Gunnar Knudsen dwukrotnie, zaś Johan Ludwig Mowinckel aż trzykrotnie.

W niniejszej monografii autor postawił sobie zadanie wypełnienia luki badawczej, która istnieje nadal pomimo ukazania się kilku publikacji dotyczących omawianego zagadnienia (patrz Stan badań). Przeprowadzenie dokładnej analizy umożliwiła mi wykonana szczegółowo kwerenda w archiwach proweniencji norweskiej, polskiej oraz angielskiej, o czym będzie jeszcze mowa. Wykorzystanie oraz porównanie tych materiałów dla prezentowanego tematu uczyniono po raz pierwszy w tak szerokim zakresie. Niewątpliwie wartość poniższej pracy podnoszą także liczne diagramy. Niestety źródła, na których bazują niniejsze zestawienia nie są kompletne. Rejestry wejść i wyjść statków do portu gdańskiego nie uwzględniają masy ładunków, a ponadto często zawierają mylne nazwy armatorów oraz statków. W dodatku rejestr wyjść statków za lata 1913192217 nie obejmuje krótkiego okresu od 27 stycznia 1922 roku do 7 marca 1922 roku. Co więcej, wykonana kwerenda w Archiwum Państwowym w Gdańsku wykazała brak zestawienia wejść statków do portu gdańskiego w okresie od 1 stycznia 1927 roku do 30 kwietnia 1929 roku.