Błogosławiony Arcybiskup Edward Profittlich SJ

17 maja 2025 r. w Tallinie odbędzie się uroczysta beatyfikacji Arcybiskupa Edwarda Profittlicha, duchownego zamordowanego przez sowieckie służby w Kirowie w lutym 1942 r. Ten pierwszy w dziejach Estonii błogosławiony, męczennik za wiarę, był niemieckim jezuitą, silnie związanym z Polską. Członkiem Towarzystwa Jezusowego został w 1913 roku. Można przyjąć, że już pierwsza posługa zapowiadała jego przyszły los - w okresie I wojny światowej pracował jako pielęgniarz i asystent chirurgiczny w szpitalu wojskowym. Po przyjęciu święceń kapłańskich w 1922 roku studiował w Papieskim Instytucie Wschodnim, co zapowiadało misję katolicką w Rosji, którą zresztą przyjął. Przygotowywał się do tej posługi w jezuickim Collegium w Krakowie, gdzie obronił doktorat z filozofii, a następnie z teologii. To nie był jego jedyny związek z Polską. Jako duchowny i rekolekcjonista pracował też wśród Polaków w Opolu, a w 1928 w Hamburgu, gdzie był duszpasterzem dla emigrantów z Polski. 4 grudnia 1930 r. został mianowany proboszczem parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tallinie, w Estonii, a następnie 11 maja 1931 r. został administratorem apostolskim w Estonii. Wpływ na to miała niewątpliwie dobra znajomość j. polskiego i polskiej kultury. 27 grudnia 1936 r. został mianowany arcybiskupem tytularnym Hadrianopolis w Haemimonto. Konsekracja biskupia odbyła się 27 grudnia 1936 w kościele parafialnym śś. Piotra i Pawła w Tallinie. W ten sposób po ponad 500 latach odnowiona została struktura Kościoła katolickiego w Estonii. Po wybuchu wojny w 1939 roku, gdy Estonia znalazła się najpierw w sowieckiej strefie wpływów, a następnie została włączona do Związku Sowieckiego, Niemcy hitlerowskie zaproponowały biskupowi Profittlichowi powrót do obywatelstwa niemieckiego, ale biskup odrzucił tę propozycję. Jak się wydaje, świetnie rozpoznawał podobieństwo obu totalitaryzmów. Kilka dni po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej został aresztowany przez NKWD i od tego momentu jego dalsze losy były nieznane aż do 1990 r., gdy ujawniono dokumenty. Okazało się wówczas, że został oskarżony m.in o agitację antysowiecką, wykorzystywanie uczuć religijnych i szpiegostwo na rzecz Niemiec, a w wyniku procesu został uznany za winnego i skazany najpierw na 5 lat obozu pracy, a następnie na karę śmierci. Został rozstrzelany 22 lutego 1942 w Kirowie. Niewątpliwymi walorami książki jest ukazanie związków błogosławionego z Polską, z Polską Prowincją Jezuitów i z działalnością misyjną Kościoła na Wschodzie, a także ukazanie znaczenia męczeństwa dla żywej wspólnoty Kościoła, bo, jak powiedział Tertulian: "Sanguis martyrum semen christianorum" - krew męczenników jest nasieniem chrześcijan.